Eyaletlerden oluşan Almanya’da, her eyaletin eğitim sistemini kendi Eğitim Bakanlığı belirler.

Almanya eğitim sisteminde 5 farklı seviyeden söz edilir:

Almanya’da tüm vatandaşların ilköğretim ve ortaöğretime katılması zorunludur. 6 yaş itibariyle ilköğretim seviyesinde eğitim almaya başlayan çocuklar önlerinde dokuz sene boyunca zorunlu eğitim kapsamında eğitim alırlar. Almanya’da okul öncesi eğitim zorunlu değil. 0-6 yaş çocuklar okul öncesi eğitime dahil olabiliyor.

Alman devleti, eğitim maliyetlerinin bir çocuğun eğitiminde engelleyici bir faktör olmaması gerektiğine inanıyor. Bu nedenle Almanya’da zorunlu eğitim tüm öğrenciler için tamamen ücretsiz. Üniversiteler de özel bir kuruma bağlı değilse ücretsizdir.

İlköğretim (Grundschule)

6 yaşındaki çocuklar için okul eğitimlerinin ilk 4 senesini (Berlin’de ve Brandenburg’da 6) kapsar.

 Almanya’daki ilkokullarda puanlama sistemi

1.sınıfı bitiren tüm çocuklar otomatik olarak -öğrenip öğrenmediklerine bakılmaksızın- 2.sınıfa geçerler. 2.sınıftan itibaren puanlama sistemi başlar ve öğrenciler derslerden yeterli notları alamazlarsa, sınıfı tekrar edebilirler. Puanlama sistemi aşağıdaki gibidir:

1 (çok iyi).   

2 (iyi).

3 (tatmin edici).

4 (yeterli).

5 (kötü).

6 (çok kötü)

Öğrenciler ilkokuldan ortaokula geçerken herhangi bir sınava tabii tutulmuyorlar. Gidecekleri okulu belirleyecek herhangi bir sertifika da verilmez. Onun yerine, öğrencilerin ilköğretimde hedeflenen sonuçlara ulaşmış olması önemsenir ve yaptıkları çalışmalarının bir raporu tutulur.

Ortaöğretim

Almanya’da ortaöğretim iki ayrı kısıma bölünmüş durumdadır:

başlangıç seviyesi (Lower secondary level)

yüksek/ileri seviye (upper secondary level).

Başlangıç seviyesi 10-15/16 yaş arası içindir. Bu dönem daha çok ileri seviyeye hazırlık içindir. İleri seviye ise 15/16-18 yaşlarını kapsar. Bu kısımda üniversiteye giriş yeterliliği veya mesleki yeterlilik kazanmak amacıyla aldıkları eğitimdir. Bu seviyedeki dersler, katılan öğrencilerin başlangıç seviyesinde aldıkları eğitimlerin daha detaylı ve ileri seviyesidir.

Almanya’da devlet tarafından finanse edilen üç farklı lise tipi vardır:

Gymnasium: Tek bir çalışma alanında özel nitelikler veren Alman liseleri.

Yoğun ve derinlemesine genel eğitim, üniversite çalışmaları ve bilimsel çalışma için genel bilgi sağlarlar. “Abitur” olarak bilinen “Allgemeine Hochschulreife” ile sonuçlanır.

Alman öğrencilerin %24’ i, Türk öğrencilerin ise ancak %4’i bu okullara gidebilmektedir.

Realschule: Mesleki veya üniversite giriş yeterliliği için daha kapsamlı eğitim sunmayı hedefler.  Genellikle 5. sınıftan 10. sınıfa kadar olan “Realschulabschluss” eğitim yıllarını kapsar.

Ekonomi ve kamu hizmetlerinde orta düzeyde işlere girebilmek için, bu diploma şarttır.

Hauptschule: Mesleki veya üniversite giriş yeterliliğine yol açan temel eğitimi öğretmeyi amaçlayan liseler. Bu tür okullarda eğitim 5-9. sınıflar arasında sürer ve bazen 10. sınıfı da kapsar.

Almanya’daki meslek okulları çokça konuşulur bunun sebebi ise “ikili sistem” denilen pratik sistem ile teorik ders sistemini beraber iyi oturtmuş olmalarıdır. Almanya’da birbirinden farklı meslek okulları da bulunmaktadır.

Liseler iki diploma verirler. Birincisi, meslek yüksek okuluna devam hakkını sağlayan, 12. sınıftan sonra alınan diplomadır. Bununla bir meslek yüksek okuluna devam edilebilir. İkincisi ise, 13. sınıftan sonra alınan diplomadır (Abitur).

Lise diploması alan birçok öğrenci, üniversite öğreniminden önce bir iş yerinde meslek eğitimi yaparak daha sonra üniversite eğitimine, ya da son zamanlarda giderek yaygınlaşan dual üniversite eğitimine başlayabilir. (hem meslek hem de üniversite eğitiminin bir firma bünyesinde birlikte yapılması).

Yüksek öğretim

Almanya’nın Yüksek Öğrenim Kurumları olarak tanınan eğitim sağlayıcıları şunlardır:

Yüksek eğitimin omurgasını ve yabancı öğrencilere yönelik en geniş alternatifleri teknik üniversite ve klasik üniversite olmak üzere iki formda bulunan üniversiteler sunar.

Almanya’da üniversite eğitimi tıp eğitimi dışında 6 sömestr sürer. Devlet üniversiteleri çok çeşitli alanlarda eğitim verirler. Bunların arasında felsefe, tıp, din bilimi fakültelerini ve Doğa bilimleri, Sosyal ve İdari bilimler, Hukuk ve Ekonomi gibi çok çeşitli alanlar sayılabilir.

Devlet üniversitelerinde Diploma, Master ve Doktora dereceleri verilir. Ayrıca, pek çok Alman üniversitesi artık Lisans (Bachelor) ve Yüksek Lisans (Masters) dereceleri vermektedir.

Özellikle lisans üstü eğitimde (post graduate) İngilizce olarak sunulan çok sayıda eğitim alternatifi mevcuttur.

Üniversitelerden farklı olarak Meslek Yüksek Okulları ise toplum ve ekonomideki yetişmiş nitelikli personel ihtiyacına cevap vermeye yönelik kısa süreli (3 yıl) ve veya 4 yıl mesleki odaklı eğitim veren kurumlardır. Genellikle bir üniversiteye bağlı olarak eğitim verirler.

Üniversite öğrencilerinin yaklaşık üçte biri uygulamalı yüksek okullara devam etmektedir. Uygulamalı yüksek okullar, Türkiye’de bilinen Meslek Yüksek Okulu’ndan farklı olarak lisans programı statüsünde değerlendirilir. Verilen eğitimin üniversite eğitiminden farkı, daha çok uygulama odaklı oluşudur.

İngilizce olarak ‘University of Applied Sciences’ olarak anılan Fachhochschuleler Almanya’da hem yerli hem yabancı öğrencilerden büyük ilgi görmektedir. Fachhochschule mezunları, iş piyasasında da çabuk ve daha az zorlanarak i ş bulabilmektedir.

Üniversite eğitimi Temel Eğitim / Grundstudium ve Ana Eğitim / Hauptstudium şeklinde ayrılır.

Bir bölümle ilgili temel bilgilerin verildiği Temel Eğitim 4 sömestr sürer, genellikle bir ara sınav / Zwischenprüfung ile sona erer. Ardından başlayan Ana Eğitim süresince ilgili bölümde uzmanlaşma ve derinleşmeye yönelik bilgiler öğrenilir.             

Almanya’da yüksek lisans (master) yapmak ise 2-4 döneme (semester) denk geliyor.

Almanya’da yurtdışından gelen öğrencilere yılda 180 yarım gün, veya 90 tam gün çalışma izni verilmektedir. Öğrencilerin çoğunluğu yaz tatillerinde full-time, eğitimleri sırasında part-time çalışmaktadır.